Kanały chłodzące

Kanały chłodzące

System chłodzenia w postaci kanałów został wybudowany w okresie międzywojennym, bowiem nie występują one jeszcze na XIX wiecznych planach zakładu. Kanały chłodzące w fabrykach miały różnorodne zastosowania i służyły głównie do regulacji temperatury wewnątrz budynków oraz do chłodzenia maszyn i urządzeń produkcyjnych. Były one używane do odprowadzania ciepła wydzielanego przez maszyny przemysłowe, takie jak piece przemysłowe, kotły, urządzenia do obróbki metali, a nawet silniki. Odprowadzenie nadmiaru ciepła miało na celu zapobieżenie przegrzaniu maszyn, co mogło prowadzić do awarii lub zmniejszenia wydajności. W czasie wojny do kanałów wylewano odpady chemiczne z produkcji. Kanały stały się również miejscem śmierci dla więźniów, którzy próbowali uciec, czy z wyczerpania chcieli popełnić samobójstwo.

Apatia i rezygnacja opanowują coraz szersze kręgi więźniów. Doszło też do przypadku samobójstwa: młody chłopiec nazwiskiem Fajerman utopił się w rzeczce płynącej za fabryczną elektrownią.

Wspomnienia Libera Brenera

Do obecnych czasów kanały zachowały się w niemal niezmienionej formie. Jedynie kanał od strony ogrodzenia został częściowo skrócony przy rozbudowie Wełnopolu.

Kanały na niemieckim zdjęciu lotniczym z października 1944 roku. Źródło: National Archives and Records Administration.

Schody prowadzące na brzeg kanału. Stan na marzec 2024 r.

Ujście fabrycznej rzeczki do rzeki Stradomki. W tle widoczny fragment betonowego ogrodzenia.

Opracował: K. Langier.

Zdjęcia: M. Bocian.