Koszary straży „Wachkaserne”
Budynek powstał w 1890r. i początkowo pełnił funkcję administracyjną zakładów Peltzera. Jest bez wątpienia klasycznym przedstawicielem częstochowskiej architektury budynków fabrycznych, zbudowany przy użyciu cegły oraz kamienia wapiennego, pochodzącego z lokalnych kamieniołomów. W okresie funkcjonowania zakładów HASAG został on przeznaczony na koszary dla straży zakładowej-Werkschutzu. W piwnicach budynku prawdopodobnie dochodziło do egzekucji, na co wskazują liczne ślady postrzałowe na ścianach. W okresie powojennym budynek wewnątrz wyremontowano i zaadaptowano go na hotel robotniczy dla pracowników Wełnopolu. Według dokumentów archiwalnych z czerwca 1943 roku w Apparatebau służyło około 35 strażników różnej narodowości. Większość z nich stanowili Ukraińcy, Niemcy i trzech młodocianych Polaków. Werkschutze umundurowani byli w granatowe mundury i czapki, a na ich uzbrojeniu znajdowały się karabiny. Ci, którzy uzyskali rangę Oberwachmana ( starszego strażnika) otrzymywali okrągły zielony kapelusz i karabinek oraz czasem broń krótką. Początkowe zarobki straży wynosiły około 32 złotych tygodniowo.
Obsada personalna Werkschutzu HASAG APPARATEBAU w latach 1942-45:
- Hermann Klemm – dowódca straży przemysłowej od 1942 do wiosny 1943 (werkschutzleiter)
- Richard Herman– dowódca straży przemysłowej (1944-1945), następca Klema (werkschutzleiter)
- Walter Stieglitz – zastępca komendanta straży przemysłowej (werkschutz)
- Steininger – niemiec, funkcjonariusz straży przemysłowej (werkschutz)
- Szewczenko – ukrainiec, funkcjonariusz straży przemysłowej (werkschutz)
- Daraszenka – ukrainiec, funkcjonariusz straży przemysłowej (werkschutz)
- Paweliuk – ukrainiec, funkcjonariusz straży przemysłowej (werkschutz)
- Michał Tkalenko – ukrainiec, funkcjonariusz straży przemysłowej (werkschutz)
- Glat – funkcjonariusz straży przemysłowej (werkschutz)
- Roman Kmicikiewicz – polak, funkcjonariusz straży przemysłowej (werkschutz)
- Janusz Dorożyński („Iwanek”) – polak, funkcjonariusz straży przemysłowej (werkschutz)
- Marian Mielczarek – polak, funkcjonariusz straży przemysłowej (werkschutz)
Budynek koszar na niemieckim zdjęciu lotniczym z października 1944 roku. Źródłó: National Archives and Records Administration.
Elewacja północna, stan na luty 2024r.
Widok od strony południowej.
Jedna z piwnic w budynku koszar. Prawdopodobnie kolejne miejsce w którym dochodziło do egzekucji więźniów.
Na ścianach widoczne są ślady postrzałowe.
Opracował: K.Langier.
Zdjęcia: M.Bocian, K.Langier.
